Twee termen die je bij het beeldhouwen vaak tegenkomt.
Organische beelden zijn vrij van vorm, vaak vloeiend en asymmetrisch. Ze kunnen geïnspireerd zijn op de natuur (mens, dier, plant), maar ook geheel abstract zijn. Er liggen weinig regels aan ten grondslag.
In tegenstelling tot geometrische beelden, die vaak gebaseerd zijn op meetkundige vormen of patronen, zoals vierkant, rechthoek, driehoek, cirkel en ellips. Het zijn vaak heldere, basale vormen.
Er zijn veel voorbeelden te noemen, voor beide stijlen. Ik beperk me hier tot twee kunstenaars waarvan ik het werk het afgelopen jaar zelf heb kunnen zien: Jean Arp en Sol LeWitt.
Jean Arp (1886-1966) - organisch
Een veelzijdig kunstenaar. Hij was achtereenvolgens dadaïst, expressionist en surrealist, en maakte behalve sculpturen ook collages, schilderijen en gedichten. Arp begon pas op latere leeftijd met beeldhouwen.
In 2023 ontving Museum Beelden aan Zee een grote selectie gipsen beelden van Jean Arp. Deze zijn nog te zien tot 15 december 2024. Zeker de moeite waard.
Onlangs bezocht ik de Fondation Arp in Clamart, net buiten Parijs (www.fondationarp.org). Een klein, sfeervol museum, op de plek waar Jean Arp woonde en werkte vanaf 1928, samen met zijn vrouw Sophie Taeuber.
In zijn werk ontwikkelde Arp een geheel eigen beeldtaal met vloeiende, organische vormen, abstract, maar met verwijzingen naar natuurlijke vormen. Hij werkte met gips om de modellen te maken, op een vrije en onderzoekende manier. Een zelfde beeld werd bijvoorbeeld ook op zowel kleine als grote schaal uitgevoerd. De gipsmodellen werden gebruikt om later in brons af te gieten.
Met zijn organische vormen baande Arp de weg voor Henry Moore, Barbara Hepworth en Alexander Calder. Toch is hij minder bekend dan die erkende vernieuwers van de beeldhouwkunst.
Sol LeWitt (1928-2007) - geometrisch
Een Amerikaans beeldhouwer, tekenaar en schilder. Sol LeWitt wordt ook wel gezien als de grondlegger van de conceptuele kunst. Hij vond dat kunst niet noodzakelijkerwijs door de kunstenaar zelf uitgevoerd hoeft te worden, het idee was kunst op zich.
Hij werkte met basisvormen zoals kubus, bol en driehoek. Binnen de beperking van deze geometrische vormen wist hij verrassend veelzijdig te werk te gaan. Dat was mooi te zien op de tentoonstelling in het Joods Museum afgelopen jaar.
‘Wall drawings’
Sol Lewitt is denk ik het meest bekend om zijn muurschilderingen. Voor zijn ‘wall drawings’ schreef hij precieze instructies waarmee anderen het werk ter plekke kunnen uitvoeren. Dat kan dan ook tijdelijk zijn.
‘Structures’
Voor zijn ruimtelijk werk koos LeWitt de kubus als basisvorm. Op allerlei manieren gebruikte hij deze om beelden samen te stellen, door delen of hoeken weg te laten, vormen te combineren in reeksen, altijd met een systematiek als basis en wit als kleur.
