Bij het beeldhouwen werk je van grof naar fijn. De puntbeitel wordt vaak gebruikt voor de eerste bewerking van de ruwe steen, het weghalen van de massa. Al hangt dit wel af van de steensoort (voor albast en andere zachte steensoorten is de puntbeitel niet altijd geschikt) en het formaat van het beeld. Voor mij persoonlijk geldt dat ik zo’n beetje alles met de puntbeitel doe. Startend met een dikkere punt, vervolgens naar een smallere.
De spitse punt geeft de kracht van de hamerslag door, zodat ook harde natuursteen splijt. De beitel wordt in een schuine hoek op de steen gezet. Dat is een kwestie van oefenen en voelen. Is de hoek te haaks, dan verdwijnt de kracht in de steen, die dan verbrijzeld (en je slaat je punt bot). Is de hoek te vlak, dan schiet de beitel over de steen weg, zonder steen mee te nemen. Je werkt laag voor laag, gebruikt het gewicht van de hamer voor de slagkracht en zorgt dat de afgehakte steen weg kan springen.
Puntbeitels zijn er met twee verschillende soorten punten:
- Conisch, dat wil zeggen geleidelijk toenemend in diameter, kegelvormig. Met name voor de harde steensoorten.
- Piramide vormig, met vier vlakken die toelopen tot een punt. Geschikt voor middelharde steensoorten.
De punt kan gemaakt zijn van hardmetaal (ook wel widia genoemd, een merknaam, afkomstig van het Duitse ‘Wie Diamant’) of van smeedstaal. Stalen beitels zijn goedkoper in aanschaf, maar vragen ook meer onderhoud, oftewel slijpen.
Tot slot nog een aanvulling, die ook geldt voor andere beitels. Dit betreft het verschil in het uiteinde aan de achterkant. Je heb namelijk twee soorten:
- Breed uitlopende beitelkop, ook wel klopperkop genoemd: voor houten hamers.
- De smalle beitelkop: voor metalen hamers.
Je kunt het werken met de puntbeitel zien als een tussenfase naar een strak afgewerkt beeld. Maar ook de beitelslag gebruiken als afwerking van de huid van het beeld. Daarin zijn weer vele mogelijkheden: grof of fijn, grillig of regelmatig.
Twee voorbeelden van toepassing van de puntbeitelslag in mijn eigen beelden:
Beeld: Richting
Kalksteen
Beeld: Torenhoog
Hardsteen
